Penulis ialah bekas koresponden Southern Cone FT
Semasa saya melawat awal bulan ini, pintu masuk utama ke Muzium Memori, yang terletak di jalan yang dibarisi pokok di Montevideo, ibu negara Uruguay, telah ditutup. Muzium itu — yang memberi tumpuan kepada pemerintahan diktator sejarah negara — hanya dibuka pada sebelah petang, dan fasadnya yang tertutup menunjukkan sebuah negara yang tidak mahu mengingati, tetapi melupakannya.
Kurang daripada 50 orang pernah disabitkan dengan jenayah berkaitan rejim di Uruguay. Ada yang tidak pernah hidup untuk menjalani hukuman kerana mereka meninggal dunia semasa proses perbicaraan. Pada masa ini terdapat kira-kira 100 kes tertunggak yang melibatkan ramai orang.
Tahun ini menandakan 50 tahun sejak rampasan kuasa tentera Uruguay. Pada 27 Jun 1973, presiden ketika itu, Juan María Bordaberry, membubarkan parlimen dan menggantung perlembagaan. Pada masa itu, Uruguay sedang mengalami masalah ekonomi yang serius dan telah digoncangkan oleh kempen pembakaran, penculikan dan rompakan oleh gerakan gerila bandar Tupamaro yang berhaluan kiri. Kuasa eksekutif diserahkan kepada tentera, dan tempoh 12 tahun pemerintahan diktator sivik-tentera bermula.
Dianggarkan 15,000 rakyat Uruguay telah dipenjarakan atas sebab politik, dan satu per sepuluh daripada penduduk telah diasingkan.
Menurut ahli sejarah Gerardo Caetano, apa yang membezakan Uruguay daripada diktator jiran lain yang turut berkuasa melalui Operasi Condor, operasi ketenteraan yang menindas dengan sokongan AS, ialah “serta magnitud keganasan dan pemenjaraan memandangkan saiz populasi, ” negara menyaksikan kerajaan yang dipilih secara demokrasi bertukar menjadi “kuasa penindas selepas 1973”.
Hanya seorang daripada 19 gabenor jabatan yang dipilih secara demokrasi pada 1971, meletak jawatan apabila tentera mengambil alih dua tahun kemudian. “Ini bermakna tanggungjawab untuk jenayah melampaui tentera,” Caetano memberitahu saya. Dia mengatakan bahawa “pakatan impunitas” nampaknya masih beroperasi.
Ignacio Errandonea, yang abangnya telah hilang sejak 1976, mewakili Ibu dan Ahli Keluarga Orang Uruguay yang Hilang dan Ditahan. Dia mengatakan bahawa negeri itu tidak mendedikasikan sumber yang mencukupi untuk mencari mereka yang hilang. Setakat ini, hanya enam mayat daripada 197 yang hilang telah ditemui di Uruguay, menurut pejabat pendakwa raya.
Ricardo Perciballe, pendakwa negeri yang didakwa membawa keadilan kepada mereka yang dibunuh atau diseksa oleh rejim, sedikit lebih optimistik. Jabatan khasnya, yang melihat jenayah terhadap kemanusiaan, ditubuhkan pada 2018. Sebelum itu, semua kes yang dikaitkan dengan tempoh itu bercelaru, merentas bidang kuasa yang berbeza. Siasatan terhadap jenayah era diktator hanya dibenarkan sejak 2011, apabila undang-undang pengampunan diisytiharkan tidak berperlembagaan.
Ramai rakyat Uruguay mengatakan bahawa negara itu perlu selak muka surat, atau selak halaman. Pandangan ini dipegang di seluruh spektrum politik, termasuk oleh bekas presiden José Mujica, yang disabitkan bersalah membunuh seorang pegawai polis pada tahun 1971 dan dipenjarakan dalam lubang di tanah untuk tempoh masa semasa pemerintahan diktator.
Mujica berhujah bahawa jenayah yang dilakukan oleh kedua-dua tentera dan gerila kiri seperti dirinya adalah sama-sama dahsyat. Perciballe tidak bersetuju: “Membandingkan gerakan popular dan memprotes, dengan penyeksaan sistematik dan pemenjaraan adalah berbahaya.” Beliau berkata demokrasi sebenar memerlukan keadilan, dalam bentuk pendakwaan terhadap mereka yang bertanggungjawab, bukan hanya untuk membuka halaman.
Beberapa parti politik sayap kanan menuntut penutupan semua kes berkaitan pemerintahan diktator. Mereka juga menggesa pembebasan segera beberapa bekas pegawai tentera yang telah disabitkan kesalahan. Terdapat “perang budaya sedang berlaku,” kata Caetano.
Kembali ke muzium, saya mengintip jalan yang dipenuhi dengan lukisan bunga aster putih, setiap satunya kehilangan kelopak. Simbol ini pertama kali digunakan pada tahun 1997, untuk mengingati yang hilang. Saya diberitahu bahawa bilangan mereka yang menyertai perarakan tahunan pada 20 Mei, melayari media sosial, meletakkan bunga di tingkap mereka atau melukis bunga daisy di pipi mereka, semakin meningkat setiap tahun. “Terdapat permintaan awam untuk kebenaran,” Errandonea tersenyum. “Itu memberi saya harapan.”
